|
ENSETE
VENTRİCOSUM:
YABANİ MUZ
Ensete ventricosum’un vatanı Afrika Kıtasıdır, Güney Afrika
Cumhuriyeti’nde bulunduğu gibi, Kuzey Afrika’da da doğal
olarak bulunur. 8–10 m yüksekliğe kadar büyüyebilir.
Hakiki bir gövdesi yoktur. Ölen yaprak saplarının
birbirleri üzerinde birleşmesi ile “yalancı gövde”
oluşur, bu gövdede dallanma görülmez. Yalancı gövde,
toprağa birleştiği yerde genişlemektedir, bitkinin adı
da buradan gelmektedir, Latince “ventricosum” şişkinlik
demektir. Bitki genelde tek gövdelidir, ender olarak
kardeşlenme (piç verme) gösterir. Geniş ve birkaç
metreyi bulan, uzun yapraklarının kalın sapı ve orta
damarı gül pembesi renktedir. Ana damardan yaprak
kenarlarına uzanan küçük damarlar da hafif pembe
renktedir, birbirlerine paralel ve spiral olarak
uzanırlar.
 Monokarpik bir bitkidir, bir defa çiçek açtıktan sonra
ölür. Görkemli ve çok büyük çiçekleri, sapları ile
birlikte, 2–3 metreye ulaşır. Genelde erkek çiçekler en
üsttedir, dişi veya iki cinsli çiçekler daha aşağıda yer
alırlar. Krem renkli çiçeklerin yalnız bir çanak yaprağı
(tepal) vardır, ancak bu geniş, gösterişli
kırmızı-kahverengi yaprak benzeri bir yapı ile (brakte)
sarılmıştır. Normal şartlar altında bitki 8 yaş veya
sonrasında çiçek açmaktadır. Çiçek açma zamanı yaz
başıdır. Çiçekten sonra olgunlaşan muz benzeri
meyvelerin derisi sarı renktedir ve üzerinde siyah
noktacıklar vardır. Meyvenin içinde, sıralar halinde
dizilmiş, leblebi büyüklüğünde sert, siyah tohumlar
bulunur.
Peyzaj dışında, bulunduğu ülkelerde yiyecek olarak da
kullanılmaktadır. Meyveleri normal şartlarda
yenmemektedir. Büyük çiçekleri pişirilerek
yenilmektedir. Bunun dışında yalancı gövde iç kısmındaki
lifler pişirilerek yemek yapılmaktadır. Ethopya
(Habeşistan) gibi açlık tehlikesi olan ülkelerde,
leblebi büyüklüğündeki tohumları, aç insanlar tarafından
yenilmektedir. Yaprakları ev çatısı yapılmasında
kullanılmaktadır.
Ensete ventricosum, tohumdan üretilir. Kardeşlenme gösterdiği
durumlarda, kardeşler ayrılarak da üretilebilmektedir.
Güneş veya yarı gölgede yetişir, organik maddeden zengin
toprak ve bol su ister. Kısa süreli donlarda bile zarar
görür. Kışın don tehlikesi olan yerlerde, bitkilerin
başka ağaçların altına dikilmesi veya diğer koruma
tedbirlerinin alınması uygun olur.
Ensete ventricosum maurelli-
Kırmızı Yabani Muz: Ensete ventricosum
tohumdan üretildiğinde çok ender olarak kırmızı
yapraklıları çıkmaktadır. Kırmızı yapraklı bu varyeteye
Ensete ventricosum maurelli denilmektedir.
Bu bitkinin de özellikleri ve istekleri aynıdır. Ancak
bunların tohumlarından üretim yapıldığında, tekrar yeşil
yapraklı Ensete ventricosum çıkmaktadır.
Bu nedenle üretimi, doku kültürü ile yapılmaktadır. |
